អក្ខរកម្មព័ត៌មាន និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ
អក្ខរកម្មព័ត៌មាន និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ
(Information and Media Literacy)
អក្ខរកម្មព័ត៌មាន និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយគឺជាជំនាញដ៏សំខាន់សម្រាប់ការរស់នៅ និងការងារនៅសម័យឌីជីថល។ ជំនាញនេះមិនត្រឹមតែជួយអ្នកស្វែងរក និងប្រើប្រាស់ព័ត៌មានទេ ប៉ុន្តែក៏ជួយអ្នកវាយតម្លៃ និងបង្កើតមាតិកាបានយ៉ាងប្រសើរ។ ខាងក្រោមជាចំណុចសំខាន់ៗដែលពន្យល់អំពីអក្ខរកម្មនេះ៖
៣.១ ការរកស្វែងព័ត៌មាន (Information Searching)
- ចេះប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធស្វែងរក (Search Engines) ដូចជា Google, Bing, និង Yahoo ដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានដូចត្រូវ។
- ការប្រើ Keywords និង Advanced Search Features ដើម្បីធានាប្រសិទ្ធភាពក្នុងការស្វែងរកព័ត៌មាន។
៣.២ ការវាយតម្លៃប្រភពព័ត៌មាន (Evaluating Sources)
- សមត្ថភាពក្នុងការវាយតម្លៃប្រភពព័ត៌មានដើម្បីធានាថាព័ត៌មានត្រឹមត្រូវ និងមានទំនុកចិត្ត។
- ចេះច្បាស់ថាព័ត៌មានណាដែលមកពីប្រភពស្មោះត្រង់ និងព័ត៌មានណាដែលជាការក្លែងបន្លំ (Fake News)។
៣.៣ ការប្រើប្រាស់ព័ត៌មានដោយសីលធម៌ (Ethical Use of Information)
- ចេះយល់អំពីសិទ្ធិអ្នកបង្កើត (Copyright) និងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិលុបចោល (Fair Use)។
- ការរក្សាឯកជនភាពនៃព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន។
៣.៤ ការគ្រប់គ្រងព័ត៌មាន (Information Management)
- ចេះប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាដើម្បីរក្សា និងគ្រប់គ្រងព័ត៌មានឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព។
- ការប្រើប្រាស់ Cloud Storage ដូចជា Google Drive និង Dropbox សម្រាប់ការរក្សាទុកឯកសារ។
៣.៥ ការស្វែងយល់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ (Understanding Media Systems)
- ការយល់ដឹងអំពីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដូចជា ទូរទស្សន៍ វិទ្យុ សារព័ត៌មាន អនឡាញ និងបណ្តាញសង្គម។
- ការយល់អំពីអនុភាពនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងការប្រើប្រាស់ជាសារទំនាក់ទំនង។
៣.៦ ការបង្កើតមាតិកា (Content Creation)
- ការប្រើប្រាស់កម្មវិធីដូចជា Canva, Adobe Photoshop, និង Microsoft PowerPoint ដើម្បីបង្កើតមាតិកាទាក់ទាញ។
- ការប្រើប្រាស់វេទិកាឌីជីថលដើម្បីផ្សព្វផ្សាយមាតិកាយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព។
៣.៧ ការវិភាគព័ត៌មាន (Critical Thinking and Analysis)
- ការប្រើប្រាស់ការត្រិះរិះពិចារណា (Critical Thinking) ដើម្បីវាយតម្លៃសារព័ត៌មាន និងសារប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។
- ការវិភាគព័ត៌មានក្នុងបរិបទសង្គម និងនយោបាយ។
៣.៨ ការយល់ដឹងអំពីការក្លែងបន្លំ (Misinformation Awareness)
- ចេះស្គាល់ព័ត៌មានដែលក្លែងបន្លំ (Fake News) និងបញ្ហាដែលបង្ករពីវា។
- ការរៀនអំពីការធ្វើ Fact-check ដើម្បីរកភាពត្រឹមត្រូវ។
៣.៩ ការរុករកឱកាសអាជីវកម្ម (Opportunities Exploration)
- ការស្វែងយល់ពីឱកាសប្រើប្រាស់ព័ត៌មានក្នុងការបង្កើតអាជីវកម្មឬការងារថ្មី។
- ការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដើម្បីជំរុញការលក់ ឬការផ្សព្វផ្សាយផលិតផល។
៣.១០ ការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពក្នុងបរិបទអន្តរជាតិ (Global Competency)
- ការយល់អំពីការផ្សព្វផ្សាយ និងការប្រើប្រាស់ព័ត៌មានក្នុងបរិបទអន្តរជាតិ។
- ការបង្កើតភាពស្មោះត្រង់ក្នុងការផ្ទេរព័ត៌មានរវាងជនជាតិផ្សេងៗ។
សារសំខាន់
អក្ខរកម្មព័ត៌មាន និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ជាសមត្ថភាពសំខាន់សម្រាប់ការរស់នៅ ការងារ និងសិក្សា។ វាជួយអ្នកឱ្យមានសមត្ថភាពចូលរួមក្នុងសង្គមឌីជីថលយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព និងប្រកបដោយសុវត្ថិភាព។
